Deze maand precies twintig jaar geleden begon ik aan mijn tweede studie. Ik had mijn vertaalopleiding achter de rug, had (nog) geen zin om fulltime vertaler te worden en had nog een paar jaar recht op studiefinanciering. Dus trok ik van Maastricht naar Groningen om mijn geluk te beproeven aan de universiteit. Na een jaar had ik mijn propedeuse Deens op zak en stapte ik over op de bovenbouwstudie Alfa-Informatica. (Ik schreef al dat het twintig jaar geleden was, dus van bachelors en masters was nog geen sprake.)
Een van de aio’s waar ik destijds les van kreeg, werkt nog steeds aan hetzelfde instituut (al heet het vak nu Informatiekunde), maar heeft inmiddels ‘dr.’ voor zijn naam staan. Dr. Gosse Bouma. Op zijn website staat een aantal demo’s die zijn voortgekomen uit onderzoeksprojecten waaraan hij heeft gewerkt. Zo is er TermPedia, een systeem dat allerlei terminologie in een document of op een website herkent en daar hyperlinks van maakt zodat er een definitie op je scherm verschijnt als je je muis op een herkende term zet. En ‘Joost mag het weten’, een soort zoekmachine die je een vraag in natuurlijke taal kunt stellen, waarop na enig wachten een of meer mogelijke antwoorden komen. Bij de twee vragen die ik stelde, klopte het antwoord niet, maar dat kan toeval zijn. De voor vertalers nuttigste demo is die van Verwante Woorden. De beschrijving van de site zelf:
“De demo laat zien welke zelfstandige naamwoorden en namen het meest verwant zijn aan een gegeven woord. Verwante woorden worden gevonden door te zoeken in krantentekst (500 miljoen woorden) afkomstig uit het AD, Trouw, Volkskrant, NRC, en Parool uit de periode 1997-2004 ontleend aan het Twente Nieuws Corpus. Twee woorden zijn verwant wanneer ze vaak in identieke contexten voorkomen, bijvoorbeeld als lijdend voorwerp of onderwerp van hetzelfde werkwoord, of voorafgegaan door hetzelfde bijvoeglijke naamwoord.”
Nu de praktijk. Ik toets de titel van dit stukje, ‘inspiratie’, in. Dat levert naast heel wat andere informatie deze werkwoorden op waarbij ‘inspiratie’ het onderwerp kan zijn: put, doe_op, in de steek laat, ontleen, werk_door, ben_weg, kom_voort, haal, ga_uit, ontbreek, verdwijn, kom, concludeer, bied, lever, lig, vind, zoek, kom_uit, vorm
Dus als je inspiratie je in de steek laat, kan Verwante Woorden je weer een stukje op weg helpen. (Mijn inspiratie voor deze post komt overigens voort uit een uit februari van dit jaar daterende column van Dennis Keesmaat op de website van het Expertisecentrum Literair Vertalen.)
Iedereen kan toch vertalen? 